De veiligheid van inwoners van de provincie Groningen speelde geen rol bij de besluitvorming tot 2013 over de winning van aardgas in hun provincie.

Dat blijkt uit het woensdag gepubliceerde rapport van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. Deze conclusie stond ook al in een conceptrapport dat in januari uitlekte.

Volgens de onderzoeksraad is niet zorgvuldig omgegaan met de veiligheid van inwoners van de provincie. In de provincie doen zich regelmatig aardbevingen voor als gevolg van de gaswinning.

Gaswinning op eerste plaats

De raad onderzocht de besluitvorming rond de gaswinning in Groningen in de periode vanaf de ontdekking van het gasveld in 1959 tot 2014. Betrokken partijen waren onder meer het ministerie van Economische Zaken, Shell en GasTerra.

Zij beschouwden risico’s voor inwoners vooral als schaderisico dat vergoed kon worden en “het veiligheidsrisico achtten zij verwaarloosbaar”, schrijft de onderzoeksraad. Het belang van de winning stond op de eerste plaats.

Aardbevingen door gaswinning

Het Groningen-gasveld is één van de grootste gasvelden ter wereld en werd in 1959 ontdekt. Vier jaar later begon men met het winnen van gas uit het veld.

Jarenlang ging dat zonder problemen. Totdat in 1986 de eerste aardbeving werd geregistreerd als gevolg van bodemdaling. En dat werden er in de loop der jaren steeds meer, zoals blijkt uit de onderstaande grafiek.

De meeste bevingen vonden plaats in het gebied ten noordoosten van de stad Groningen, rondom het dorp Loppersum. Vorig jaar besloot het kabinet daarom de gaskraan in dat gebied nagenoeg dicht te draaien.

Schade aan huizen

Het gros van de bevingen heeft een magnitude tussen de 0.9 en 1.5 op de schaal van Richter. Toch zijn er sinds 1986 twaalf aardbevingen van 3.0 of hoger geweest in Noord-Nederland. Dergelijke trillingen, die voelen als een voorbijrijdende vrachtwagen, kunnen schade veroorzaken aan huizen zoals scheuren in muren.

De zwaarste beving vond in 2012 plaats in Huizinge en had een kracht van 3.6 op de schaal van Richter. Er kwamen na die aardschok 12.342 schademeldingen binnen bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), dat gaat over de gaswinning.

Los van de woningschade en de bijbehorende waardedaling van het pand, is er ook veel onrust ontstaan bij bewoners. Premier Mark Rutte erkende vorig jaar dat de bevingen niet alleen leiden tot materiële schade, maar ook tot "grote emotionele schade".

Onderzoekers concludeerden in 2013 dat als de gaswinning op dezelfde voet door zou gaan, een maximumbeving van 5 op de schaal van Richter binnen tien jaar niet uit te sluiten is. Daarbij kunnen gebouwen in storten en zelfs mogelijk doden vallen, schreef onderzoeksbureau Arup.

Belangrijkere rol veiligheid

De raad concludeert dat de partijen die bij de gaswinning zijn betrokken, een "gesloten bolwerk" vormden. Er was geen ruimte voor kritische geluiden, "ook niet vanuit andere ministeries of de buitenwereld".

Toen in 1993 de relatie tussen gaswinning en aardbevingen duidelijk werd, was dat voor de partijen geen reden tot bezorgdheid. De raad noemt het "opvallend" dat er indertijd geen onderzoek is gedaan naar de gevolgen van de gaswinning.

De onderzoeksraad doet in zijn rapport een aantal aanbevelingen. Zo moeten de bij de gaswinning betrokken partijen ten eerste erkennen dat ze tot 2013 niet zorgvuldig zijn omgegaan met de veiligheid van burgers in Groningen. Ook kunnen andere ministeries betrokken worden bij de besluiten, schrijft de onderzoeksraad. Ten slotte moet de communicatie met inwoners verbeteren, aldus de raad.

Kabinet draait gaskraan voorlopig iets dicht

Vorige week maakte minister Kamp van Economische Zaken bekend dat de gaswinning in de eerste helft van dit jaar wordt verlaagd van 22 naar 16,5 miljard kuub. In juli bekijkt de minister of de productie na de zomer ook omlaag kan, zodat ze over heel 2015 uitkomt op circa 35 miljard kuub. Maar Kamp wil zo nodig kunnen blijven vasthouden aan de eerdere afspraak van 39,4 miljard kuub.

De oppositie eiste tijdens een stevig Kamerdebat dat Kamp nu al de toezegging deed om voor het hele jaar minder gas te winnen, maar de minister gaf geen krimp. Hij wees erop dat het gasplafond al een aantal malen is verlaagd en dat de Groningers nu uitzicht hebben op een nieuwe reductie. Volgend jaar overweegt de minister meer gas in importeren, waardoor de productie in Groningen nog verder kan dalen.

Meer bezuinigingen?

Ondertussen zou de strijd om de gaswinning in Groningen de verhoudingen in de coalitie van VVD en PvdA op scherp zetten. De VVD eist dat de PvdA instemt met nieuwe miljardenbezuinigingen als het gasplafond definitief omlaag gaat, om de mindere gasinkomsten te compenseren, zo bevestigden bronnen rond het kabinet aan de Volkskrant.

Bronnen rond de coalitie houden er rekening mee dat de het dichtdraaien van de gaskraan en het dalen van de inkomsten door een lagere gasprijs in totaal een gat van meer dan 2 miljard euro in de begroting van dit jaar kan slaan. Het besluit van afgelopen december om de gaskraan al deels dicht te draaien scheelt de overheid 700 miljoen aan inkomsten.

Als in juli besloten wordt de gaswinning nog verder te stoppen, kost dat nog eens 1 miljard euro. Omdat de gasprijzen wereldwijd dalen, verdient de Staat ook minder op de gasproductie. Dat zou gaan om enkele honderden miljoenen. Opgeteld ruim 2 miljard.

Hoe dat wordt opgelost moet in het voorjaar blijken, als alle mee- en tegenvallers bekend zijn. De VVD zou de tegenvallers dus willen compenseren met bezuinigingen.

Bron: Z24/ANP

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl